Οι νυχτερινές κράμπες στα πόδια είναι επώδυνες, ακούσιες μυϊκές συσπάσεις που επηρεάζουν την ποιότητα του ύπνου και διαρκούν κατά μέσον όρο εννέα λεπτά ανά επεισόδιο.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Kόρινθος 20100   pharmage@otenet.gr    gelis.gr pharmagel.gr  Τηλ. 6944280764

Αικατερίνη Γκέλη    Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια Παπαληγούρα 17 Άσσος Κορινθίας 6944644820

Το οξύ επεισόδιο κραμπών μπορεί να ακολουθείται από ώρες επαναλαμβανόμενων επεισοδίων και υπολειπόμενου πόνου. Οι κράμπες στα πόδια είναι συνήθως νυχτερινές και σχετίζονται με δευτερογενή αϋπνία. Συνήθως εκδηλώνονται στους μύες της  γαστροκνημίας (γάμπας), αλλά μπορεί να προκληθούν επίσης συχνά και στους μύες του μηρού. Οι κράμπες στα πόδια μπορεί να περιγραφούν από τους πάσχοντες ως σπασμός, σφίξιμο, τσούξιμο, καταπόνηση, τετανία, πρήξιμο ή μυϊκή κρίση και μπορεί να είναι ισομετρικές ή μπορεί να προκαλέσουν κίνηση των άκρων, όπως ακραία πελματιαία κάμψη του ποδιού[1].

Οι νυχτερινές κράμπες των ποδιών είναι ένα σχετικά καλόηθες, συνηθισμένο  και ενοχλητικό σύμπτωμα, ιδιαίτερα μεταξύ των ηλικιωμένων.

Όμως oι κράμπες των σκελετικών μυών είναι συχνές και συμβαίνουν συχνά σε συνδυασμό με την εγκυμοσύνη, την προχωρημένη ηλικία, την σωματική άσκηση ή τις διαταραχές του κινητικού νευρώνα (όπως η αμυατροφική πλάγια σκλήρυνση). 

Τυπικά, οι κράμπες οι οποίες δεν έχουν κάποια εμφανή υποκείμενη παθολογία  ονομάζονται ιδιοπαθείς. 

Η προσεκτική λήψη ιστορικού και η κλινική εξέταση μπορούν να αποκλείσουν την πλειοψηφία των παθολογικών αιτίων των κραμπών [2]. 

Έως και το 50-60% των ενηλίκων και το 7% των παιδιών αναφέρουν ότι εκδηλώνουν νυχτερινές κράμπες στα πόδια. Οι νυχτερινές κράμπες είναι ελαφρώς συχνότερες στις γυναίκες και ο επιπολασμός τους αυξάνεται με την ηλικία. Έως και το 20% των ασθενών που εμφανίζουν κράμπες στα πόδια έχουν καθημερινά συμπτώματα που είναι αρκετά ενοχλητικά, ώστε ο ασθενής να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.

Ο ακριβής μηχανισμός πρόκλησης των νυκτερινών κραμπών είναι άγνωστος. Πιθανότατα οι κράμπες προκαλούνται από μυϊκή κόπωση και δυσλειτουργία των νεύρων και κατ΄άλους από υπομαγνησιαιμία[26]. 

Όμως, οι νυχτερινές κράμπες στα πόδια μπορεί να συνδέονται με αγγειακές παθήσεις, στένωση οσφυϊκού νωτιαίου σωλήνα της σπονδυλικής στήλης[3],  κίρρωση [4], αιμοκάθαρση.

Η αιμοκάθαρση συνδέεται με κράμπες, αλλά η χρόνια νεφρική νόσος όχι. Η φλεβική ανεπάρκεια συνδέεται επίσης με κράμπες στα πόδια, αλλά η έρευνα δεν έχει δείξει ότι οι κράμπες προκαλούνται από υποξία των ιστών ή τοξικούς μεταβολίτες, ενώ  η θεραπεία της φλεβικής ανεπάρκειας δεν έχει αποδειχθεί ότι ανακουφίζει από τις κράμπες[5].

Η εγκυμοσύνη ιστορικά έχει συσχετιστεί με κράμπες στα πόδια, αν και είναι δύσκολο να διαφοροποιηθεί η ίδια η εγκυμοσύνη ως η κύρια αιτία σε αντίθεση με τη φλεβική ανεπάρκεια[6] και άλλες ιατρικές καταστάσεις. 

Τα συνηθέστερα φάρμακα που συνδέονται στενά με την πρόκληση κραμπών  στα πόδια περιλαμβάνουν την ενδοφλέβια χορήγηση σακχαρόζης σιδήρου, τα συζευγμένα οιστρογόνα, ραλοξιφαίνη (Evista), ναπροξένη (naproxen) και τεριπαρατίδη (Forsteo)[7]. 

Ο Delacour C, και οι συνεργάτες (2018) εντόπισαν  μια συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης οινοπνεύματος και των νυχτερινών κραμπών  στα πόδια μεταξύ ασθενών ηλικίας 60 ετών και άνω που παρακολουθούνταν από γενικούς ιατρούς.  Αυτά τα ευρήματα έχουν επιπτώσεις στην πρόληψη των κραμπών [8].

Σε μια  μελέτη  που διεξήχθη σε βετεράνους εξωτερικούς ασθενείς αναφέρεται ότι νυχτερινές κράμπες στα πόδια προκλήθηκαν  στο 75%  των ατόμων που έπασχαν από περιφερική  αγγειακή νόσο, στο 63% εκείνων που είχαν  υποκαλιαιμία και στο 62% των πασχόντων από  στεφανιαία νόσο [9]. 

Νυχτερινές κράμπες και κίρρωση του ήπατος

Περίπου το 60% των ασθενών με κίρρωση φέρεται να παθαίνουν  κράμπες στα πόδια, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ηλικιωμένοι ασθενείς με προχωρημένη νόσο[10]. 

Νυχτερινές κράμπες και νόσος του Parkinson

Οι κράμπες στα πόδια έχουν συνδεθεί με νευρολογικές ασθένειες όπως η νόσος του Parkinson. Ένα αναγνωρισμένο χαρακτηριστικό της νόσου του Parkinson είναι η παρουσία μυϊκών κραμπών.  

Συχνά αποδίδονται σε ντοπαμινομιμητικά φάρμακα και είναι γνωστές ως δυστονία που εμφανίζεται νωρίς το πρωί ή «off» δυστονία. Ενώ οι κράμπες συνήθως επηρεάζουν τον μυϊκό ιστό του κορμού και του άνω άκρου, οι ασθενείς μπορεί περιστασιακά να παρουσιάσουν πόνους που μοιάζουν με κράμπες στη γαστροκνημία (γάμπα), οι οποίοι είναι συχνά χειροτερεύουν τη νύχτα. 

Τα συμπτώματα μπορεί να συγχέονται με αυτά της περιφερικής αγγειακής νόσου και αυτοί οι ασθενείς μπορεί επομένως να θέτουν διαγνωστικό δίλημμα κατά την κλινική εξέταση[11].

Περιφερική νευροπάθεια και νυχτερινές κράμπες

Η περιφερική νευροπάθεια είναι ένα κοινό νευρολογικό πρόβλημα που ορίζεται ως δυσλειτουργία αισθητικών, κινητικών και αυτόνομων νεύρων. Η παρουσία περιφερικής νευροπάθειας έχει πρόσφατα παρατηρηθεί στη νόσο του Πάρκινσον. Αυτή η συννοσηρότητα είναι ανησυχητική καθώς αυξάνει την επιβάρυνση των ασθενών, των οποίων οι κινητικές λειτουργίες είχαν προηγουμένως διακυβευτεί [12]. 

Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι το 60% των ασθενών με μυϊκές κράμπες που δεν έχουν νευροπαθητικά παράπονα έχουν νευροπάθεια μικρών νευρικών  ινών, όπως τεκμηριώνεται από τη μειωμένη πυκνότητα ενδοεπιδερμικής νευρικής ίνας (IENFD). Οι κράμπες μπορεί να προέρχονται από τη δράση τοπικών μεσολαβητών φλεγμονής που απελευθερώνονται από κατεστραμμένο μικρό νεύρο, που διεγείρει τα ενδομυϊκά νεύρα.

Στένωση του οσφυϊκού νωτιαίου σωλήνα και κράμπες

 Η στένωση του οσφυϊκού νωτιαίου σωλήνα της σπονδυλικής στήλης σχετίζεται επίσης με κράμπες στα πόδια[13]. 

Καρκίνος και νυχτερινές κράμπες

Ο καρκίνος και η θεραπεία του μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα που οδηγούν στην πρόκληση κραμπών των ποδιών και σε άλλες μυικές περιοχές. Είναι σημαντικό να γίνεται γνωστό στον ασθενή ότι άλλες καταστάσεις και φάρμακα που δεν σχετίζονται με τον καρκίνο μπορούν επίσης να προκαλέσουν προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν κράμπες στα πόδια.

Μερικές πιθανές αιτίες κραμπών στα πόδια σε άτομα που έχουν καρκίνο περιλαμβάνουν:

• Ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας, στοχευμένης θεραπείας και ανοσοθεραπείας.
• Ακτινοθεραπεία στα κάτω άκρα (ισχία, πόδια κ.λπ.).
• Ορισμένα ορμονικά φάρμακα (ταμοξιφαίνη ή ραλοξιφαίνη).
• Φάρμακα για την αντιμετώπιση της οστικής απώλειας.
• Όγκοι που ξεκινούν από έναν μυ ή πιέζουν έναν μυ.
• Η ύπαρξη υπερβολικού αριθμού λευκών αιμοσφαιρίων ή θεραπευτική αγωγή για πολύ μικρό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων.
• Παραμονή στο κρεβάτι ή αδράνεια για περισσότερο από το συνηθισμένο.
• Υπερβολική χρήση ορισμένων μυών.
• Αλλαγές στη θερμοκρασία στο περιβάλλον του ασθενούς.
• Περιφερική νευροπάθεια ή άλλη νευρική βλάβη.
• Αφυδάτωση.
• Αλλαγές στα επίπεδα των  ηλεκτρολυτών (χημεία του αίματος), ιδιαίτερα του φωσφόρου, ασβεστίου, γλυκόζης, ή καλίου.
• Μη καρκινικά προβλήματα υγείας[14]   ( American Cancer Society)

Νυχτερινές κράμπες και σακχαρώδης διαβήτης

Oι νυχτερινές κράμπες είναι συνηθισμένη κατάσταση στους πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη. Οι μυϊκές κράμπες στον διαβήτη μειώνουν την ποιότητα της ζωή των ασθενών.

Η διάγνωση μυϊκών κραμπών σε διαβητικούς ασθενείς είναι ένα σύνηθες πρόβλημα στην κλινική πράξη. Όμως,  ο μηχανισμός και η υποκείμενη αιτία είναι λιγότερο καλά κατανοητά μέχρι σήμερα. Ως εκ τούτου, οι κράμπες θα πρέπει να ωθήσουν τον γιατρό να αναζητήσει οποιεσδήποτε συσχετιζόμενες συννοσηρότητες, όπως περιφερικές νευροπάθειες, μεταβολικές διαταραχές, κίρρωση, μυoσίτιδα, πλαγία μυατροφική σκλήρυνση (ΑLS) κλπ[15].

Διάγνωση και διαφορική διάγνωση των νυχτερινών κραμπών

 Το ιστορικό και η κλινική εξέταση είναι συνήθως επαρκή για να τεθεί η διάγνωση των νυχτερινών κραμπών στα πόδια  από άλλες καταστάσεις, όπως το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών χαρακτηρίζεται από μια ακαταμάχητη επιθυμία για κίνηση ή κούνημα των ποδιών και δεν προκαλεί πόνο ή σύσπαση  των μυών). Παρά αυτές τις έντονες διαφορές, μελέτες έχουν δείξει ότι είναι δύσκολη η διάκριση του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών από τις νυχτερινές κράμπες στα πόδια[16].

Η διαλείπουσα χωλότητα συνοδεύεται από πόνο του ποδιού, μερικές φορές από κράμπα μετά από άσκηση ή περπάτημα, ο οποίος ανακουφίζεται με την ανάπαυση.

Ο υπνικός μυόκλωνος είναι ένα ξαφνικό τράνταγμα που εμφανίζεται συχνά κατά την έναρξη του ύπνου. 

Η περιοδική διαταραχή της κίνησης των άκρων είναι μια μη επώδυνη, επαναλαμβανόμενη, ρυθμική, αργή ραχιαία κάμψη των δακτύλων των ποδιών, των γονάτων και των ισχύων  κατά τη διάρκεια του ύπνου. Οι κινήσεις διαρκούν δευτερόλεπτα και επαναλαμβάνονται σε διαστήματα από δευτερόλεπτα έως περίπου ένα λεπτό.

 Η περιφερική νευροπάθεια περιγράφεται κυρίως ως μούδιασμα, μυρμήγκιασμα και «ηλεκτρικός» πόνος, με πιθανές δευτερογενείς κράμπες. 

Οι μυαλγίες και η μυοσίτιδα, που μερικές φορές εμφανίζονται με τη θεραπεία με στατίνες, μπορεί να εκδηλωθούν σε οποιαδήποτε μυϊκή ομάδα και να οδηγήσουν σε βαθύ μεμονωμένο μυικό διαξιφιστικό πόνο, αδυναμία και κακή ανοχή στην άσκηση [17].

Οι μυϊκές κράμπες που σχετίζονται με την σωματική άσκηση εμφανίζονται κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την άσκηση. Η τοπική μυϊκή κόπωση είναι γνωστό ότι προκαλεί κράμπες και μπορεί να εμφανιστεί σε ένα άτομο, που κάνει καθιστική ζωή, όταν καταπονείται ή ασκείται. Αντιθέτως,  ασθενείς με καλή σωματική  κατάσταση μπορεί να εμφανίσουν κράμπες στα πόδια, αλλάζοντας την ένταση των ασκήσεων ρουτίνας που εκτελούν.

Η εργαστηριακή αξιολόγηση και ο εξειδικευμένος έλεγχος συνήθως δεν είναι απαραίτητοι για την επιβεβαίωση της διάγνωσης. 

Θεραπεία των νυχτερινών κραμπών

Καμία τρέχουσα θεραπεία για τις κράμπες στα πόδια δεν έχει αποδειχθεί ασφαλής και αποτελεσματική. Το παθητικό τέντωμα και το βαθύ μασάζ ιστών είναι ακίνδυνοι ελεγχόμενοι από τον ασθενή ελιγμοί που μπορεί να προταθούν ως θεραπευτική δοκιμή παρά την περιορισμένη απόδειξη αποτελεσματικότητας. Μια τυχαιοποιημένη μελέτη ασθενών που διέκοψαν την κινίνη δεν έδειξε καμία επίδραση από το τέντωμα. Ωστόσο, η διάταση των μυών της γαστροκνημίας έχει προταθεί εδώ και καιρό για την πρόληψη των κραμπών  στα πόδια[18]. 

Το δυναμικό τέντωμα θεωρείται επίσης ότι αναστέλλει και ανακουφίζει από μια οξεία κράμπα και ο μηχανισμός της ραχιαία κάμψης του ποδιού μπορεί να είναι χρήσιμος. Οι μυϊκές κράμπες που σχετίζονται με την άσκηση εμφανίζονται συχνά σε αθλητές, επηρεάζοντας έως και το 67% των τριαθλητών και το 30% έως 50% των μαραθωνοδρόμων.

Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι αθλητές με πιο σταθερά προγράμματα διατάσεων εμφάνισαν κράμπες λιγότερο συχνά.

Η οξεία στατική διάταση είναι η παρέμβαση εκλογής για την άμεση ανακούφιση από τις μυϊκές κράμπες που σχετίζονται με την άσκηση. Ο υποτιθέμενος μηχανισμός είναι η έναρξη της αντανακλαστικής απόκρισης του τενόντιου   οργάνου του Golgi, η οποία αναστέλλει τον α-κινητικό νευρώνα[19].

Η κινίνη έχει δείξει κάποια αποτελεσματικότητα για τις νυχτερινές κράμπες στα πόδια, αλλά δεν συνιστάται πλέον. Το 2010, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ εξέδωσε μια προειδοποίηση σχετικά με τις πολλαπλές αλληλεπιδράσεις φαρμάκων με την κινίνη και δήλωσε ότι η πιθανότητα σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών υπερτερεί του μέτριου οφέλους του φαρμάκου [20]. 

Οι θανατηφόρες αντιδράσεις υπερευαισθησίας και η θρομβοπενία επηρεάζουν ένα μικρό ποσοστό ασθενών που λαμβάνουν κινίνη, αλλά μπορεί να εμφανιστούν απρόβλεπτα μετά από μία μόνο δόση. Από τοξικά επίπεδα κινίνης μπορεί να εμφανιστούν καρδιακές αρρυθμίες, κινχονισμός (προκαλώντας πονοκέφαλο, εμβοές και ζάλη) και αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο[20- 22]. 

Μικρές μελέτες έχουν δείξει κάποιο όφελος από άλλα φάρμακα. Λόγω της χαμηλής ποιότητας των αποδεικτικών στοιχείων, δεν μπορεί να συσταθεί φαρμακευτική αγωγή για τη συνήθη θεραπεία των κραμπών των ποδιών. Ωστόσο, φάρμακα όπως: το σύμπλεγμα καρισοπροδόλης (Soma), διλτιαζέμης, γκαμπαπεντίνης, ορφεναδίνης (Norflex), βεραπαμίλης  και βιταμίνης Β12 μπορεί να ληφθούν υπόψη σε ορισμένους ασθενείς [23-25].

Συνήθως οι κράμπες σχετίζονται με ηλεκτρολυτική ανισορροπία, συμπεριλαμβανομένης της υπομαγνησιαιμίας [26]. 

Το μαγνήσιο είναι ένα από τα μέταλλα που απαιτούνται από το ανθρώπινο σώμα για τη νευρική μεταβίβαση[27] και τη μυϊκή σύσπαση [28] με πιθανά οφέλη για τη μυοσκελετική υγεία [29].

Η έλλειψη μαγνησίου παρατηρείται ευρέως ως αποτέλεσμα της μειωμένης περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά των τροφίμων, του υπερβολικού μαγειρέματος των εδεσμάτων, τη χρήση ορισμένων φαρμάκων, την υπερκατανάλωση οινοπνεύματος και καφεΐνης. 

Η συμπληρωματική λήψη μαγνησίου είναι αναγκαία, όταν υπάρχει έλλειψή του. Έχει αποδειχθεί ότι η απορρόφηση οργανικών ενώσεων μαγνησίου είναι καλύτερη από την απορρόφηση ανόργανων ενώσεων. Έχει βρεθεί σε πειραματόζωα ότι η συμπληρωματική χορήγηση ταυρικού μαγνησίου ανεβάζει τα επίπεδα μαγνησίου του εγκεφάλου, διότι το ταυρικό μαγνήσιο διέρχεται από τον αιματεγκεφαλικό φραγμό και σχετίζεται με μειωμένους δείκτες άγχους [38].

Επίσης έχει αποδειχτεί σε πειραματόζωα ότι η συμπληρωματική χορήγηση κιτρικού μαγνησίου ανεβάζει τις συγκεντρώσεις του μαγνησίου στους μύες και τον εγκέφαλο ανεξαρτήτως δοσολογίας του κιτρικού μαγνησίου[39]. 

Τα άλατα μαγνησίου έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν την ενόχληση από κράμπες στα πόδια κατά την εγκυμοσύνη. H Christine Roffe και οι συνεργάτες (2002) βρήκαν με μια τυχαιοποιημένη, διασταυρούμενη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική μελέτη χορήγησης κιτρικού μαγνησίου σε άτομα άνδρες και γυναίκες (μη έγκυες) που έπασχαν από επίμονες κράμπες των ποδιών ότι το κιτρικό  μαγνήσιο μπορεί να είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία των νυχτερινών κραμπών των ποδιών [30].

Από λειτουργική άποψη, πειραματικές μελέτες υποδεικνύουν ότι η χορήγηση μαγνησίου μπορεί να ενισχύσει την πρόσληψη γλυκόζης και να περιορίσει τη συσσώρευση γαλακτικού στους σκελετικούς μυς, βελτιώνοντας έτσι την απόδοση της σωματικής άσκησης [31]. 

Παρά τούτο,  ο ρόλος της συμπληρωματικής χορήγησης μαγνησίου για την πρόληψη ή/και τη θεραπεία των μυϊκών κραμπών στις εγκύους παραμένει ασαφής.

Σύμφωνα με μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη κλινική μελέτη που έγινε σε εγκύους βρέθηκε ότι η συμπληρωματική χορήγηση μαγνησίου μπορεί να βελτιώσει τη συχνότητα και την ένταση των κραμπών  στα πόδια που προκαλούνται από την εγκυμοσύνη. Επομένως, το μαγνήσιο από το στόμα μπορεί να είναι μια θεραπευτική επιλογή για γυναίκες που υποφέρουν από κράμπες στα πόδια που προκαλούνται από την εγκυμοσύνη[32].

Σύμφωνα όμως με μια άλλη ελεγχόμενη κλινική μελέτη παρατήρησης η  λήψη συμπληρωμάτων μαγνησίου από το στόμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν μείωσε την εμφάνιση και τη συχνότητα των επεισοδίων κραμπών στα πόδια [33].

Παρά τα αμφιλεγόμενα αποτελέσματα του μαγνησίου στη θεραπεία και την πρόκληση κραμπών στις εγκύους, οι έγκυες πρέπει να παίρνουν συμπληρωματικά μαγνήσιο από το στόμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, διότι, αφενός μειώνεται η πιθανότητα της μη ανάπτυξης του εμβρύου και της εκδήλωσης προεκλαμψίας[34] και αφετέρου ευνοείται η αύξηση του σωματικού βάρους του εμβρύου.

Ιδανικό συμπλήρωμα μαγνησίου, που θα μπορούσε να χορηγηθεί στα άτομα, που εκδηλώνουν νυχτερινές κράμπες είναι το Magnigkel, του οποίου κάθε κάψουλα περιέχει  28,5mg Ταυρικού Μαγνησίου και 143mg Κιτρικού Μαγνησίου. Η δοσολογία του Magnigkel είναι μια κάψουλα το πρωί και μία το βράδυ με το φαγητό. To ταυρικό μαγνήσιο περιέχει μαγνήσιο και το αμινοξύ ταυρίνη, τα οποία μοιράζονται την ικανότητα να βελτιώνουν την καρδιακή λειτουργία. 

Καθένα έχει μια ενισχυτική επίδραση στην ευαισθησία στην ινσουλίνη και επίσης μια κατευναστική επίδραση στη νευρομυϊκή διεγερσιμότητα. Οι ενέργειες και των δύο έχουν εντυπωσιακές ομοιότητες όσον αφορά την καρδιαγγειακή υγεία. Και τα δύο έχουν αποτελέσματα μείωσης της αρτηριακής πίεσης, σταθεροποιούν τα νευρικά κύτταρα, βελτιώνουν τη σύσπαση του καρδιακού μυός και έχουν αντιθρομβωτική δράση[40].

H έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει μυϊκές κράμπες και μυϊκή αδυναμία. Η έλλειψη βιταμίνης Β12 επηρεάζει τη λειτουργία των αισθητηρίων νεύρων οδηγώντας σε κινητική δυσλειτουργία, η οποία μπορεί να προκαλέσει μυϊκές κράμπες και μυική αδυναμία[35].

Σε περιπτώσεις έλλειψης βιταμίνης Β12 μπορεί να χορηγηθούν 8-16 σταγόνες του συμπληρώματος που περιέχει μεθυλκοβαλαμίνη και αδενοσύλκοβαλαμίνη (Dr Gkelis’ Safe Vitamin B12). Το συμπλήρωμα αυτό είναι εξαιρετικά ευαπορρόφητο υπογλωσσίως και έτσι δεν χρειάζεται ο ασθενής να κάνει τις επώδυνες ενδομυϊκές ενέσεις βιταμίνης Β12.

Δεν υπάρχει έρευνα για το πώς η θεραπεία υποκείμενων ιατρικών παθήσεων επηρεάζει το σύμπτωμα των κραμπών στα πόδια. Ωστόσο, η εμφάνιση «κραμπών στα πόδια» είναι μια σημαντική ευκαιρία για τους οικογενειακούς γιατρούς να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν καταστάσεις όπως η φλεβική ανεπάρκεια, η περιφερική αγγειακή νόσος και η περιφερική νευροπάθεια. Η διαφοροποίηση των κραμπών στα πόδια από το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να είναι πρόκληση [36] και μια δοκιμή ντοπαμινεργικών φαρμάκων είναι μια λογική προσέγγιση για έναν ασθενή με ανάμεικτα συμπτώματα[37].

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Allen RE, Kirby KA. Nocturnal leg cramps. Am Fam Physician. 2012 Aug 15;86(4):350-5.

2.Garrison SR, Korownyk CS, Kolber MR, Allan GM, Musini VM, Sekhon RK, Dugré N. Magnesium for skeletal muscle cramps. Cochrane Database Syst Rev. 2020 Sep 21;9(9):CD009402. 

3.Matsumoto M, Watanabe K, Tsuji T, Ishii K, Takaishi H, Nakamura M, Toyama Y, Chiba K, Michikawa T, Nishiwaki Y.Nocturnal leg cramps: a common complaint in patients with lumbar spinal canal stenosis. Spine (Phila Pa 1976). 2009 Mar 1;34(5):E189-94.

4.Baskol M, Ozbakir O, Coşkun R, Baskol G, Saraymen R, Yucesoy M.The role of serum zinc and other factors on the prevalence of muscle cramps in non-alcoholic cirrhotic patients. J Clin Gastroenterol. 2004 Jul;38(6):524-9. 

5.P H Jansen, R G Lecluse, A L Verbeek Past and current understanding of the pathophysiology of muscle cramps: why treatment of varicose veins does not relieve leg cramps. J Eur Acad Dermatol Venereol. 1999 May;12(3):222-9.

6.Luo L, Zhou K, Zhang J, Xu L, Yin W. Interventions for leg cramps in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2020 Dec 4;12(12):CD010655.

7.Allen RE, Kirby KA. Nocturnal leg cramps. Am Fam Physician. 2012 Aug 15;86(4):350-5.

8.Delacour C, Chambe J, Lefebvre F, Bodot C, Bigerel E, Epifani L, Granda C, Haller DM, Maisonneuve H. Association Between Alcohol Consumption and Nocturnal Leg Cramps in Patients Over 60 Years Old: A Case-Control Study. Ann Fam Med. 2018 Jul;16(4):296-301.

9.Oboler SK, Prochazka AV, Meyer TJ: Leg symptoms in outpatient veterans. West J Med 1991 Sep; 155:256-259)

10.Hemant Chatrath,  Suthat Liangpunsakul,  Marwan Ghabril,  Julie Otte, Naga Chalasani, Raj Vuppalanchi. Prevalence and Morbidity Associated with Muscle Cramps in Patients with Cirrhosis. Am J Med. 2012 Oct; 125(10): 1019–1025.

11.Samuel O Ogunbiyi 1, Mari Coxon, Gareth Morris-Stiff, Michael H Lewis. The diagnostic dilemma of Parkinson's disease as a cause of calf 'claudication' . Br J Gen Pract. 2005 Feb;55(511):132-3.

12.Paul DA, Qureshi ARM, Rana AQ. Peripheral neuropathy in Parkinson's disease.

Neurol Sci. 2020 Oct;41(10):2691-2701.

13.Nishant, Harvinder Singh Chhabra  and Kulwant Singh Kapoor. Nocturnal Cramps in Patients with Lumbar Spinal Canal Stenosis Treated Conservatively: A Prospective Study. Asian Spine J. 2014 Oct; 8(5): 624–631.

14.(American Cancer Society)

15.Sayak Roy. Muscle cramps — a mini review of possible causes and treatment options available with a special emphasis on diabetics — a narrative review. Clinical Diabetology 2019;8(6):310-317

16.Wayne A Hening, Richard P Allen, Mystinna Washburn, Suzanne R Lesage, Christopher J Earley. The four diagnostic criteria for Restless Legs Syndrome are unable to exclude confounding conditions ("mimics"). Sleep Med. 2009 Oct;10(9):976-81.

17.Paul S Phillips , Richard H Haas, Sergei Bannykh, Stephanie Hathaway, Nancy L Gray, Bruce J Kimura, Georgirene D Vladutiu, John D F England, Scripps Mercy Clinical Research Center. Statin-associated myopathy with normal creatine kinase levels. Ann Intern Med. 2002 Oct 1;137(7):581-5.

18.Cochrane Database. Non‐drug therapies for the secondary prevention of lower limb muscle cramps. Syst Rev. 2021; 2021(5):

19.Gino Panza, Justin Stadler, Donal Murray, Nicholas Lerma, Tomas Barrett, Ryan Pettit-Mee, Jeffrey E. Edwards. Acute Passive Static Stretching and Cramp Threshold Frequency. J Athl Train. 2017 Oct; 52(10): 918–924.

20.Coppin RJ, Wicke DM, Little PS. Managing nocturnal leg cramps—calf-stretching exercises and cessation of quinine treatment: a factorial randomised controlled trial. Br J Gen Pract. 2005;55(512):186-191

21.Daniell HW. Simple cure for nocturnal leg cramps. N Engl J Med. 1979;301(4):216.

22.U.S. Food and Drug Administration. Qualaquin (quinine sulfate): new risk evaluation and mitigation strategy—risk of serious hematological reactions. http://www.fda.gov/Safety/MedWatch/SafetyInformation/SafetyAlertsforHumanMedicalProducts/ucm218424.htm. Accessed August 3, 2011.

23.Katzberg HD, Khan AH, So YT. Assessment: symptomatic treatment for muscle cramps (an evidence-based review): report of the therapeutics and technology assessment subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology. 2010;74(8):691-696.

24.Serrao M, Rossi P, Cardinali P, Valente G, Parisi L, Pierelli F. Gabapentin treatment for muscle cramps: an open-label trial. Clin Neuropharmacol. 2000;23(1):45–49.

25.Guay DR. Are there alternatives to the use of quinine to treat nocturnal leg cramps?.Consult Pharm. 2008;23(2):141-156.

26.Agus ZS. Mechanisms and causes of hypomagnesemia. Curr Opin Nephrol Hypertens. 2016;25(4):301–7. 

27.Mert T, Gunes Y, Guven M, Gunay I, Ozcengiz D. Effects of calcium and magnesium on peripheral nerve conduction. Pol J Pharmacol. 2003;55:25–30.

28.Potter JD, Robertson SP, Johnson JD. Magnesium and the regulation of muscle contraction. Fed Proc. 1981;40:2653–2656.

29.Iolascon G, Gimigliano R, Bianco M, De Sire A, Moretti A, Giusti A, Malavolta N, Migliaccio S, Migliore A, Napoli N, Piscitelli P, Resmini G, Tarantino U, Gimigliano F. Are Dietary Supplements and Nutraceuticals Effective for Musculoskeletal Health and Cognitive Function?A Scoping Review. J Nutr Health Aging. 2017;21(5):527–538.

30.Roffe C, Sills S, Crome P, Jones P. Randomised, crossover, placebo controlled trial of magnesium citrate in the treatment of chronic persistent leg cramps. Med Sci Monit. 2002;8(5):CR326-330.

31.Chen HY, Cheng FC, Pan HC, Hsu JC, Wang MF. Magnesium Enhances Exercise Performance via Increasing Glucose Availability in the Blood, Muscle, and Brain during Exercise. PLoS ONE. 2014;9:e85486.

32.Supakatisant C, Phupong V. Oral magnesium for relief in pregnancy-induced leg cramps: a randomised controlled trial. Matern Child Nutr. 2015 Apr;11(2):139-45.

33.Araújo CAL, Lorena SB, Cavalcanti GCS, Leão GLS, Tenório GP, Alves JGB. Oral magnesium supplementation for leg cramps in pregnancy-An observational controlled trial. PLoS One. 2020 Jan 10;15(1):e0227497.

34.Amaral LM, Wallace K, Owens M, LaMarca B. Pathophysiology and Current Clinical Management of Preeclampsia.Curr Hypertens Rep. 2017 Aug;19(8):61. 

35.Caddell JL. Magnesium deficiency promotes muscle weakness, contributing to the risk of sudden infant death (SIDS) in infants sleeping prone.Magnes Res. 2001 Mar;14(1-2):39-50.

36.Hening WA, Allen RP, Washburn M, Lesage SR, Earley CJ. The four diagnostic criteria for Restless Legs Syndrome are unable to exclude confounding conditions ("mimics").Sleep Med. 2009 Oct;10(9):976-81.

37. Γκέλης Δ, Γκέλη Α. Οι νυχτερινές κράμπες μπορεί να αντιμετωπιστούν και με βιταμίνη Β12©

38.Uysal N, Kizildag S, Yuce Z, Guvendi G, Kandis S, Koc B, Karakilic A, Camsari UM, Ates M. Timeline (Bioavailability) of Magnesium Compounds in Hours: Which Magnesium Compound Works Best?Biol Trace Elem Res. 2019 Jan;187(1):128-136. 

39.Mehmet Ates , Servet Kizildag , Oguz Yuksel , Ferda Hosgorler , Zeynep Yuce, Guven Guvendi, Sevim Kandis, Aslı Karakilic, Basar Koc, Nazan Uysal. Dose-Dependent Absorption Profile of Different Magnesium Compounds. Biol Trace Elem Res. 2019 Dec;192(2):244-251.

40.McCarty MF. Complementary Vascular-Protective Actions of Magnesium and Taurine: A Rationale for Magnesium Taurate. Medical Hypotheses (1996) 46. 89-100