Η βιταμίνη D και το μαγνήσιο (Mg) είναι μερικά από τα πιο μελετημένα θέματα στην ιατρική με τεράστιες επιπτώσεις στην

ανθρώπινη υγεία και τις ασθένειες. Η πλειονότητα των ενηλίκων έχει  έλλειψη ή ανεπάρκεια, τόσο σε βιταμίνη D3,  όσο και σε μαγνήσιο, αλλά αυτό το γεγονός συνεχίζει να μην αναγνωρίζεται από πολλούς επαγγελματίες υγείας.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης  Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Kόρινθος 20100   pharmage@otenet.gr    gelis.gr pharmagel.gr  Τηλ. 6944280764

Αικατερίνη Γκέλη        Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια Παπαληγούρα 16 Άσσος Κορινθίας 6944644820

Το Mg και η βιταμίνη D3 χρησιμοποιούνται από όλα τα όργανα του σώματος και οι καταστάσεις ανεπάρκειάς τους μπορεί να οδηγήσουν σε πολλές χρόνιες παθήσεις. Οι μελέτες που περιγράφονται στη βιβλιογραφία σχετικά με αυτές τις συσχετίσεις ασθενειών είναι αντιφατικές και η αναστροφή οποιασδήποτε από αυτές τις καταστάσεις μπορεί να μην συμβεί για αρκετά χρόνια μετά την επαρκή αντικατάσταση. Θα πρέπει να θεωρήσει κανείς, τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, ότι η συμπληρωματική θεραπεία είναι προληπτική παρά θεραπευτική.

Οι συσχετίσεις της βιταμίνης D3 και του μαγνησίου έχουν περιγραφεί σε μεγάλο αριθμό βιβλιογραφικών δεδομένων (PubMed), τόσο σε υγιή άτομα, όσο και πάσχοντα άτομα από διάφορες ασθένειες. H έλλειψη/ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 έχει σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης καταγμάτων των σπονδύλων της θωρακοοσφυικής μοίρας (12^ος θωρακικός-1^ος οσφυικός σπόνδυλος) στα ηλικιωμένα άτομα [1].

Η λήψη συμπληρωμάτων με ασβέστιο (Ca) και/ή βιταμίνη D3 (vitD) είναι το κλειδί για τη διαχείριση της οστεοπόρωσης. Άλλα συμπληρώματα όπως η βιταμίνη Κ2 (VitK2) και το μαγνήσιο (Mg) θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διατήρηση της σκελετικής υγείας.  Η λήψη συμπληρωμάτων Ca από μόνη της δεν συνιστάται για την πρόληψη των καταγμάτων στο γενικό μετεμμηνοπαυσιακό πληθυσμό. Οι ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο κατάγματος με ανεπαρκή διατροφική πρόσληψη και απορρόφηση ασβεστίου θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τη λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου, αλλά πρέπει να ξατομικεύσουν τη δοσολογία, λαμβάνοντας υπόψη πιθανές παρενέργειες και τον βαθμό συμμόρφωσής στη λήψη της σωστής δοσολογίας. 

Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης (VitD3) είναι απαραίτητη σε ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο κατάγματος ή/και έλλειψης ή ανεπάρκειας vitD3. Η VitK2 και το Mg φαίνεται να εμπλέκονται στον μεταβολισμό των οστών. Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η συμπληρωματική χορήγηση  VitK2 μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των οστών και να μειώσει τον κίνδυνο κατάγματος σε οστεοπορωτικούς ασθενείς, ενισχύοντας δυνητικά την αποτελεσματικότητα του Ca ± vitD3. Η έλλειψη ή η ανεπάρκεια Mg θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την υγεία των οστών και των μυών[2]. 

Τα επαρκή επίπεδα μαγνησίου στον οργανισμό είναι απαραίτητα για την απορρόφηση και το μεταβολισμό όχι μόνο της βιταμίνης D3 αλλά και του ασβεστίου. 

Το μαγνήσιο και η βιταμίνη D είναι 2 απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για τις φυσιολογικές λειτουργίες διαφόρων οργάνων. Το μαγνήσιο βοηθά στην ενεργοποίηση της βιταμίνης D, η οποία βοηθά στη ρύθμιση της ομοιόστασης του ασβεστίου και των φωσφορικών αλάτων και επηρεάζει την ανάπτυξη και τη συντήρηση των οστών. 

Όλα τα ένζυμα που μεταβολίζουν τη βιταμίνη D φαίνεται να απαιτούν μαγνήσιο, το οποίο δρα ως συμπαράγοντας στις ενζυματικές αντιδράσεις στο ήπαρ και τα νεφρά (Βλέπε σχήμα). Η ανεπάρκεια σε οποιοδήποτε από αυτά τα θρεπτικά συστατικά αναφέρεται ότι σχετίζεται με διάφορες διαταραχές, όπως σκελετικές παραμορφώσεις, καρδιαγγειακές παθήσεις και μεταβολικό σύνδρομο[3].

 Tα αποτελέσματα διαφόρων  μελετών έδειξαν ότι η  θεραπεία υποκατάστασης της βιταμίνης D3 και του μαγνησίου  σε ηλικιωμένους ασθενείς μειώνει τα μη σπονδυλικά κατάγματα, τη συνολική θνησιμότητα και τη συχνότητα εμφάνισης άνοιας. Η υψηλότερη πρόσληψη βιταμίνης D3 σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο άνοιας, σύμφωνα με μια έρευνα που έγινε σε μια πολυεθνική κοόρτη (μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα)[4].

Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D3 ήταν ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες της θνησιμότητας από όλες τις αιτίες στον ηλικιωμένο πληθυσμό με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια[5].

Μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη βιταμίνης D3 σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης γνωστικής εξασθένησης. 

Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να δείχνουν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης D3 μπορούν να βελτιώσουν τη γνωστική λειτουργία στη νόσο του Αλτσχάιμερ [6].

 H συμπληρωματική λήψη βιταμίνης D3 είναι αποτελεσματική στη μείωση της σοβαρότητας του COVID-19. Ως εκ τούτου, η βιταμίνη D3 θα πρέπει να συνιστάται ως επικουρική θεραπεία ασθενών με νόσο  COVID-19[7]. 

Συμπερασματικά: Γίνεται κατανοητή η ανάγκη συμπληρωματικής λήψης βιταμίνης D3 σε πληθυσμιακές ομάδες ασθενών, είτε για την εξουδετέρωση κινδύνων πρόκλησης διαφόρων παθήσεων ή για την αντιμετώπισή τους, επικουρικά με τα απαραίτητα φάρμακα.

Η επιλογή των ατόμων που θα πρέπει να παίρνουν καθημερινά και για μακρά χρονικά διαστήματα συμπληρωματική βιταμίνη D3 και μαγνήσιο εξαρτάται από τα επίπεδα συγκέντρωσης της 25 υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό.  

Με βάση τις επιδημιολογικές μελέτες, ~75% όλων των ενηλίκων παγκοσμίως έχουν επίπεδα 25(OH)D3 στον ορό <30 ng/mL. 

Λόγω της πρόσφατης αύξησης της παγκόσμιας ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού για το πρόβλημα της έλλειψης βιταμίνης D3, η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D3 έχει γίνει κοινή πρακτική, αλλά η έλλειψη ή η ανεπάρκεια μαγνησίου (Mg) εξακολουθεί να παραμένει αδιευκρίνιστη. 

Ο έλεγχος για χρόνια έλλειψη ή ανεπάρκεια μαγνησίου είναι δύσκολος επειδή ένα φυσιολογικό επίπεδο στον ορό μπορεί να εξακολουθεί να σχετίζεται με μέτρια έως σοβαρή έλλειψη, καθώς μόνο το 1% του υπάρχοντος μαγνησίου στο ανθρώπινο σώμα είναι εξωκυττάριο.

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει απλή και ακριβής εργαστηριακή εξέταση για τον προσδιορισμό της συνολικής κατάστασης μαγνησίου του σώματος στον άνθρωπο. Το Mg είναι απαραίτητο στο μεταβολισμό της βιταμίνης D και η λήψη μεγάλων δόσεων βιταμίνης D3 μπορεί να προκαλέσει σοβαρή μείωση του Mg[8].

Συνεπώς τα άτομα που παίρνουν συμπληρωματικά μεγάλες δόσεις βιταμίνης D3 θα πρέπει να παίρνουν και συμπληρωματικά μαγνήσιο. Συνιστάται όμως το μαγνήσιο να λαμβάνεται σε διαφορετικό χρονικό διάστημα από τη βιταμίνη D3 για τους εξής λόγους.

Α. Ενώ η δοσολογία του μαγνησίου παραμένει σταθερή για τους ενήλικες από 300-400mg ημερησίως, η δόση της βιταμίνης D3 καθορίζεται ανάλογα με το βαθμό έλλειψης ή ανεπάρκειας ή επάρκειας της βιταμίνης D3 τις διάφορες χρονικές περιόδους του έτους, το σωματικό βάρος, τη φυλή, κλπ.

Αν λοιπόν ένα άτομο χρειάζεται καθημερινά πολύ μεγάλες δόσεις βιταμίνης D3 θα υποχρεωθεί να προσλάβει αναπόφευκτα μεγάλη και αχρείαστη δόση μαγνησίου, αν το μαγνήσιο και η βιταμίνη D3 φέρονται μαζί στην ίδια κάψουλα.

Β. Επειδή η απορρόφηση του μαγνησίου μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση της βιταμίνης D3 από το έντερο και αντιστρόφως, καλόν είναι η βιταμίνη D3 να λαμβάνεται το μεσημέρι μετά το φαγητό και το μαγνήσιο να λαμβάνεται πρωί και βράδυ με το φαγητό.

Αν ένα άτομο πάσχει από οστεοπενία ή οστεοπόρρωση πρέπει να παίρνει τη φυσική βιταμίνη D3 (D3 Gkelin drops) το μεσημέρι μετά το φαγητό, το μαγνήσιο (Magnigkel) μία κάψουλα το πρωί και μια το βράδυ και τη βιταμίνη Κ2 (Kappagkel) μια κάψουλα το πρωί και μια το βράδυ με το φαγητό.

Αν απαιτείται η συμπληρωματική πρόσληψη βιταμίνης D3 λαμβάνεται η φυσική βιταμίνη D3 που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο [D3 Gkelin drops] και όχι η συνθετική δυσαπορρόφητη φθηνή βιταμίνη D3 ή D2 ή ουσίες που συμπεριφέρονται όπως η βιταμίνη D3.

Κάθε σταγόνα του D3 Gkelin drops περιέχει 1000 IU φυσικής βιταμίνης D3. Oι σταγόνες πρέπει να λαμβάνονται το μεσημέρι με το φαγητό. Από τις μορφές του μαγνησίου επιλέγεται ο συνδυασμός ταυρικού και κιτρικού μαγνησίου (Magnigkel), καθώς αυτές είναι ευαπορρόφητες και πλεονεκτούν έναντι των λοιπών μορφών αλάτων μαγνησόυ. Kάθε κάψουλα του Magnigkel περιέχει 28,5mg Ταυρικού Μαγνησίου και 143mg Κιτρικού Μαγνησίου. 

Στα άτομα με οστεοπενία ή οστεοπόρωση, που εκτός από τη βιταμίνη D3 και το μαγνήσιο πρέπει να παίρνουν ταυτόχρονα και βιταμίνη Κ2, επιλέγονται  καψουλες της φυσικής βιταμίνης K2  (Kappagkel). Κάθε κάψουλα περιέχει 100mcg φυσικής βιταμίνης Κ2 και λαμβάνεται μια κάψουλα το πρωί και το βράδυ με το φαγητό.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Zhang L, Chun C, Yang Y, Liu B, Zhu Y, Chen R, Rong L. Vitamin D Deficiency/Insufficiency Is Associated with Risk of Osteoporotic Thoracolumbar Junction Vertebral Fractures. Med Sci Monit. 2019 Nov 3;25:8260-8268.

2.Anna Capozzi, Giovanni Scambia, Stefano Lello. Calcium, vitamin D, vitamin K2, and magnesium supplementation and skeletal health. Maturitas. 2020 Oct;140:55-63.  doi: 10.1016/j.maturitas.2020.05.020. Epub 2020 May 30.

3.Anne Marie Uwitonze, Mohammed S Razzaque. Role of Magnesium in Vitamin D Activation and Function J Am Osteopath Assoc. 2018 Mar 1;118(3):181-189. 

4.Chen Zhao, Angeliki Tsapanou, Jennifer Manly, Nicole Schupf, Adam M. Brickman, and Yian Gu. Vitamin D intake is associated with dementia risk in the Washington Heights-Inwood Columbia Aging Project (WHICAP).  Alzheimers Dement. 2020 Oct; 16(10): 1393–1401.

5.G.M. Yılmaz Öztekin,  A. Genç, and Ş. Arslan. Vitamin D Deficiency Is a Predictor of Mortality in Elderly with Chronic Heart Failure. Acta Endocrinol (Buchar). 2021 Jul-Sep; 17(3): 358–364.

6.Mohana Chakkera , Niriksha Ravi , Rajita Ramaraju , Aastha Vats , Athira R Nair , Atithi K Bandhu , Divya Koirala , Manoj R Pallapothu , Maria G Quintana Mariñez , Safeera Khan . The Efficacy of Vitamin D Supplementation in Patients With Alzheimer's Disease in Preventing Cognitive Decline: A Systematic Review.  Cureus. 2022 Nov 20;14(11):e31710.  

7.K Shah , V P Varna , U Sharma , D Mavalankar. Does vitamin D supplementation reduce COVID-19 severity?: a systematic review. QJM. 2022 Oct 25;115(10):665-672.  

8.Pramod Reddy, Linda R Edwards. Magnesium Supplementation in Vitamin D Deficiency. Am J Ther. 2019 Jan/Feb;26(1):e124-e132.