Το μαγνήσιο είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο για να επιτελεστούν  περισσότερες από 300 βιοχημικές αντιδράσεις στο ανθρώπινο  σώμα. Βοηθά στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας των νεύρων και των μυών,

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης,        Ιατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κόρινθος

Αικατερίνη Γκέλη, Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια, Άσσος, Κορίνθου

υποστηρίζει ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα[1], διατηρεί τη σταθερότητα του καρδιακού ρυθμού[2] και συμβάλει στην ενίσχυση και διατήρηση της υγείας των οστών[3]. Συμβάλλει επίσης και στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα[4] και στην  παραγωγή ενέργειας και πρωτεΐνης[5].

Η έλλειψη μαγνησίου είναι πολύ συχνή στην τρίτη ηλικία. Οι χρόνιες ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία και η ίδια η διαδικασία γήρανσης συνδέονται συχνά με χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού. Επειδή η χρόνια ανεπάρκεια μαγνησίου έχει συνδεθεί με την υπερβολική παραγωγή φλεγμονωδών δεικτών και ελεύθερων ριζών, που προκαλούν χρόνια φλεγμονώδη κατάσταση, παλαιότερα υποθέσαμε ότι η ανεπάρκεια μαγνησίου μπορεί να θεωρηθεί μεταξύ των ενδιάμεσων που μας βοηθούν να εξηγήσουμε τη σχέση μεταξύ της χρόνιας φλεγμονής και της γήρανσης του οργανισμού[6].

Οι συνέπειες της έλλειψης και της ανεπάρκειας μαγνησίου

Η ανεπαρκής πρόσληψη μαγνησίου και το χαμηλό μαγνήσιο στον ορό σχετίζονται με μια ποικιλία χρόνιων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της αντίστασης στην ινσουλίνη και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 , του μεταβολικού συνδρόμου, της υπέρτασης ,  των καρδιαγγειακών παθήσεων, του εγκεφαλικού επεισοδίου, της πρόκλησης κρίσεων ημικρανίας, των διαταραχών της προσοχής, της νόσου Αλτσχάιμερ και του  άσθματος[7].

Το μαγνήσιο (Mg) παίζει κρίσιμο ρόλο στην ενεργοποίηση και το μεταβολισμό της βιταμίνης D, καθώς είναι απαραίτητο για τις διαδικασίες υδροξυλίωσης που μετατρέπουν τη βιταμίνη D, τελικά, στην ενεργή της μορφή, την 1,25-διυδροξυβιταμίνη D (καλσιτριόλη). Η έλλειψη ή η ανεπάρκεια μαγνησίου μπορεί να εμποδίσει τη μετατροπή της βιταμίνης D στην ενεργή της κατάσταση, οδηγώντας δυνητικά σε χαμηλότερα επίπεδα ακόμη και όταν η πρόσληψη βιταμίνης D είναι επαρκής[8]. 

Tα πρώιμα σημάδια έλλειψης  μαγνησίου περιλαμβάνουν απώλεια όρεξης, ναυτία, έμετο, κόπωση και αδυναμία. Καθώς η ανεπάρκεια μαγνησίου επιδεινώνεται, μπορεί να εμφανιστούν μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, μυϊκές συσπάσεις και κράμπες, επιληπτικές κρίσεις, αλλαγές προσωπικότητας, μη φυσιολογικοί καρδιακοί ρυθμοί και στεφανιαίες σπασμοί [9, 10]. Γιαυτό όταν λαμβάνεται συμπληρωματική βιταμίνη D3 είναι απαραίτητη και η ταυτόχρονη λήψη μαγνησίου.

Η σοβαρή έλειψη μαγνησίου μπορεί να οδηγήσει σε υπασβεστιαιμία ή υποκαλιαιμία (χαμηλά επίπεδα ασβεστίου ή καλίου ορού, αντίστοιχα) επειδή διαταράσσεται η ομοιόσταση των ορυκτών [11].

Ο ρόλος του μαγνησίου στη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα

Το μαγνήσιο (Mg) παίζει κεντρικό ρόλο στις λειτουργία του θυρεοειδούς. Το μαγνήσιο εμπλέκεται σε εκατοντάδες βιοχημικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της μετατροπής της ανενεργής ορμόνης του θυρεοειδούς Τ4 σε ενεργή ορμόνη Τ3.H έλλειψη μαγνησίου πορεί να επηρεάσει αυτή τη μετατροπή, επιδεινώνοντας τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού, όπως η εύκολη κόπωση, μυϊκή αδυναμία και θόλωση της διάνοιας και δυσκολία συγκέντρωσης (brain fog). Τα χαμηλά επίπεδα μαγνησίου είναι υνηθισμένα σε όσους έχουν στρες και μπορούν ακόμη και να αυξήσουν την ευαισθησία στο στρες[12].

Η λήψη μαγνησίου μπορεί να επηρεάσει τη δράση της θεραπευτικά χορηγούμενης θυροξίνης (T4). Η θυροξίνη είναι μια συνθετική μορφή της θυρεοειδικής ορμόνης που χορηγείται για την αντιμετώπιση του υποθυρεοειδισμού. Το μαγνήσιο, όταν λαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες ή σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή, μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση της θυροξίνης από το γαστρεντερικό σύστημα. Αυτό συμβαίνει διότι το μαγνήσιο, όπως και άλλα μέταλλα (π.χ. ασβέστιο, σίδηρος), μπορεί να σχηματίσει συμπλέγματα με τη θυροξίνη και να μειώσει την αποτελεσματικότητά της αν ληφθούν ταυτόχρονα.

Για να αποφευχθεί αυτή η αλληλεπίδραση, είναι σημαντικό να λαμβάνεται η θυροξίνη τουλάχιστον 4 ώρες πριν ή μετά τη λήψη μαγνησίου ή άλλων συμπληρωμάτων που μπορεί να επηρεάσουν την απορρόφησή της. Η λήψη της θυροξίνης με άδειο στομάχι, τουλάχιστον 30-60 λεπτά πριν το πρωινό γεύμα, βοηθά στη μέγιστη απορρόφησή της

Σχέση των επιπέδων του μαγνησίου και του καρκίνου του θυρεοειδούς

Το Mg σχετίζεται με τη σταθεροποίηση της δομής των νουκλεϊκών οξέων και φαίνεται επίσης ότι εμπλέκεται στην αντιγραφή, τη μεταγραφή και την επιδιόρθωση του DNA. Επομένως, οποιαδήποτε ανεπάρκεια Mg μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη όγκων μέσω μεταλλάξεων του DNA [13].

Τα επίπεδα Mg στον ορό σχετίζονται στενά με τον καρκίνο του θυρεοειδούς και οι κακοήθεις όγκοι έχουν συνήθως υψηλότερα επίπεδα Mg από τους φυσιολογικούς ιστούς[14, 15].

Το 1983 ο Z Szmeja και , H Kończewska προσδιόρισαν  με φασματοφωτομετρία ατομικής απορρόφησης τις συγκεντρώσεις Mg των  ερυθρών αιμοσφαιρίων, ορού και ιστού σε 100 άτομα ηλικίας 34-78 ετών με ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του λάρυγγα. Βρήκαν ότι, η συγκέντρωση του μαγνησίου  στους καρκινικούς ιστούς είναι περίπου διπλάσια από ότι στους αμετάβλητους ομόλογους ιστούς του ξενιστή. Αυτό συνοδευόταν από συστηματική έλλειψη που εκδηλώνεται με μειωμένη συγκέντρωση Mg στα ερυθρά αιμοσφαίρια, στον ορό και στους μύες, η οποία έγινε πιο έντονη καθώς προχωρούσε η νόσος και επέστρεψε στο φυσιολογικό μετά από ριζική θεραπεία[16].

Εν τω μεταξύ, τα επίπεδα Mg του  ορού σε ασθενείς με καρκίνο του θυρεοειδούς είναι χαμηλότερα από ό,τι σε υγιή άτομα[17].

Το Mg μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη καρκίνου μέσω της συσχέτισής του με την φλεγμονή ή/και τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε οξειδωτική βλάβη του DNA και σχηματισμό καρκίνου. Τα ζώα με έλλειψη Mg δείχνουν υψηλότερη ευαισθησία στο οξειδωτικό στρες in vivo και οι ιστοί τους είναι πιο ευαίσθητοι στα υπεροξείδια in vitro [18].

Επίσης, πειραματικά δεδομένα δείχνουν ότι οι υψηλές δόσεις Mg μπορούν να αυξήσουν τη δραστηριότητα του θυρεοειδούς.  Σε μια μετα-ανάλυση του Fei Shen και των συνεργατών του (2015) βρέθηκε ότι τα άτομα με καρκίνο του θυρεοειδούς είχαν χαμηλότερα επίπεδα σεληνίου (Se) και Mg στον ορό, αλλά υψηλότερα επίπεδα χαλκού (Cu) από τους υγιείς μάρτυρες[19].

Επίσης έχει βρεθεί ότι μια έλλειψη  Mg επηρεάζει τη βιοδιαθεσιμότητα και την κατανομή του σεληνίου (Se) στους ιστούς, με αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων του  Se [20].

Η διατροφική έλλειψη Mg μπορεί να επηρεάσει τη δραστηριότητα του θυρεοειδούς. Ο όγκος του θυρεοειδούς αυξήθηκε και το συνολικό επίπεδο της Τ4 μειώθηκε σε αρουραίους με λλειψη Mg, χωρίς σημαντικές αλλαγές στην Τ3. Το Mg είναι απαραίτητο για τη χρήση του ιωδίου από τον θυρεοειδή και τη μετατροπή της ανενεργής Τ4 σε ενεργή Τ3 [21].

Βάσει των ανωτέρω, οι ασθενείς που πάσχουν από παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα θα πρέπει να παίρνουν συμπληρωματικά μαγνήσιο. Αποτελεσματική επιλογή είναι το συμπλήρωμα Magnigkel, η κάθε κάψουλα του οποίου περιέχει ταυρικό και κιτρικό μαγνήσιο σε ιδανική αναλογία. Τα άτομα που παίρνουν θυροξίνη  πρέπει  να παίρνουν και μία κάψουλα Μagnigkel πρωί και βράδυ, τουλάχιστον  ώρες μετά τη λήψη θυροξίνης.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Tam M, Gómez S, González-Gross M, Marcos A. Possible roles of magnesium on the immune system. Eur J Clin Nutr. 2003 Oct;57(10):1193-7.

2.Tangvoraphonkchai K, Davenport A. Magnesium and Cardiovascular Disease.Adv Chronic Kidney Dis. 2018 May;25(3):251-260.

3.Rondanelli M, Faliva MA, Tartara A, Gasparri C, Perna S, Infantino V, Riva A, Petrangolini G, Peroni G. An update on magnesium and bone health. Biometals. 2021 Aug;34(4):715-736.

4Lefébvre PJ, Paolisso G, Scheen AJ.[Magnesium and glucose metabolism]. Therapie. 1994 Jan-Feb;49(1):1-7.

5.Fabiana da Silva Lima, Ricardo Ambrósio Fock. A Review of the Action of Magnesium on Several Processes Involved in the Modulation of Hematopoiesis. Int J Mol Sci. 2020 Sep 25;21(19):7084.

6.Ligia J Dominguez2, Nicola Veronese2, Mario Barbagallo. Magnesium and the Hallmarks of Aging. Nutrients. 2024 Feb 9;16(4):496.

7.Kunling Wang, Hongyan Wei, Wanqi Zhang, Zhen Li Li Ding, Tong Yu, Long Tan, Yaxin Liu, Tong Liu, Hao Wang, Yuxin Fan, Peng Zhang, Zhongyan Shan, Mei Zhu. Severely low serum magnesium is associated with increased risks of positive anti-thyroglobulin antibody and hypothyroidism: A cross-sectional study. Sci Rep. 2018 Jul 2;8:9904.

8.Anne Marie Uwitonze, Mohammed S Razzaque. Role of Magnesium in Vitamin D Activation and Function. J Am Osteopath Assoc. 2018 Mar 1;118(3):181-189.

9.Institute of Medicine (IOM). Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes: Calcium, Phosphorus, Magnesium, Vitamin D and Fluoride . Washington, DC: National Academy Press, 1997.

10.Rude RK. Magnesium. In: Coates PM, Betz JM, Blackman MR, Cragg GM, Levine M, Moss J, White JD, eds. Encyclopedia of Dietary Supplements. 2nd ed. New York, NY: Informa Healthcare; 2010:527-37.

11.Rude RK. Magnesium. In: Coates PM, Betz JM, Blackman MR, Cragg GM, Levine M, Moss J, White JD, eds. Encyclopedia of Dietary Supplements. 2nd ed. New York, NY: Informa Healthcare; 2010:527-37.

11.Rude RK. Magnesium. In: Coates PM, Betz JM, Blackman MR, Cragg GM, Levine M, Moss J, White JD, eds. Encyclopedia of Dietary Supplements. 2nd ed. New York, NY: Informa Healthcare; 2010:527-37.

12.Gisèle Pickering,  André Mazur, Marion Trousselard,  Przemyslaw Bienkowski, Natalia Yaltsewa  Mohamed Amessou,  Lionel Noah, Etienne Pouteau. Magnesium Status and Stress: The Vicious Circle Concept Revisited. Nutrients . 2020 Nov 28;12(12):3672.

13.Anastassopoulou J, Theophanides T. Magnesium-DNA interactions and the possible relation of magnesium to carcinogenesis. irradiation and free radicals. Crit Rev Oncol Hematol (2002) 42(1):79–91.

14.Szmeja Z, Konczewska H. Red blood cell, serum and tissue magnesium levels in subjects with laryngeal carcinoma. ORL J Otorhinolaryngol Relat Spec (1983) 45(2):102–7.

15,Leung PL, Li XL. Multielement analysis in serum of thyroid cancer patients before and after a surgical operation. Biol Trace Elem Res (1996) 51(3):259–66.

16.Z Szmeja, H Kończewska.Red blood cell, serum and tissue magnesium levels in subjects with laryngeal carcinoma. ORL J Otorhinolaryngol Relat Spec. 1983;45(2):102-7.

17.J Durlach, M Bara, A Guiet-Bara, P Collery. Relationship between magnesium, cancer and carcinogenic or anticancer metals. Anticancer Res. 1986 Nov-Dec;6(6):1353-61.

18.Jancic SA, Stosic BZ. Cadmium effects on the thyroid gland. Vitam Horm (2014) 94:391–425.

19.Shen F, Cai WS, Li JL, Feng Z, Cao J, Xu B. The association between serum levels of selenium, copper, and magnesium with thyroid cancer: a meta-analysis. Biol Trace Elem Res (2015) 167(2):225–35.

20.Ige AO, Chidi RN, Egbeluya EE, Jubreel RO, Adele BO, Adewoye EO. Amelioration of thyroid dysfunction by magnesium in experimental diabetes may also prevent diabetes-induced renal impairment. Heliyon (2019) 5(5):e01660.

21.Digiesi V, Bandinelli R, Bisceglie P, Santoro E. Magnesium in tumoral tissues, in the muscle and serum of subjects suffering from neoplasia. Biochem Med (1983) 29(3):360–3.