Το μαγνήσιο είναι το όγδοο συνηθέστερο  στοιχείο, που ανευρίσκεται στον φλοιό της γης, συνδεδεμένο  κυρίως σε κοιτάσματα ορυκτών, όπως π.χ. ο μαγνησίτης (ανθρακικό μαγνήσιο

[MgCO₍₃₎] και ο δολομίτης. Ο δολομίτης CaMg(SO₃ )₂ είναι όπως υποδηλώνει το όνομά του  άφθονος στην οροσειρά των Δολομιτών των Άλπεων , αλλά και στη χερσόνησο της Χαλκιδικής στην Ελλάδα[1].

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Kόρινθος 20100   pharmage@otenet.gr    gelis.gr pharmagel.gr  Τηλ. 6944280764

Αικατερίνη Γκέλη    Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια Παπαληγούρα 16 Άσσος Κορινθίας 6944644820

Η αφθονότερη πηγή βιολογικά διαθέσιμου μαγνησίου, ωστόσο, είναι η υδρόσφαιρα ( δηλ . ωκεανοί και ποτάμια). Στη θάλασσα, η συγκέντρωση μαγνησίου είναι περίπου 55 mmol/L και στη Νεκρά Θάλασσα ως ακραίο παράδειγμα, η συγκέντρωση αναφέρεται ότι είναι 198 mmol/L μαγνησίου και αυξάνεται σταθερά με την πάροδο του χρόνου[2]. 

Το μαγνήσιο είναι ένας απαραίτητος ηλεκτρολύτης για τους ζωντανούς οργανισμούς και είναι το τέταρτο πιο άφθονο μεταλλικό στοιχείο στο ανθρώπινο σώμα. Οι άνθρωποι πρέπει να καταναλώνουν τακτικά μαγνήσιο για να αποτρέψουν την έλλειψη ή ανεπάρκεια μαγνησίου, αλλά καθώς η συνιστώμενη ημερήσια δόση για μαγνήσιο ποικίλλει, είναι δύσκολο να καθοριστεί με ακρίβεια ποια θα πρέπει να είναι η ακριβής βέλτιστη πρόσληψη.

Δεδομένου ότι το μαγνήσιο συμμετέχει σε πολλές λειτουργίες του ανθρωπίνου σώματος,  παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και τη θεραπεία πολλών ασθενειών. Το μαγνήσιο (Mg²⁺) παίζει βασικό ρόλο σε πολλές βασικές κυτταρικές διεργασίες, όπως ο ενδιάμεσος μεταβολισμός, η αντιγραφή και επιδιόρθωση του DNA, η μεταφορά ιόντων καλίου και ασβεστίου, ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός μαζί με τη μετάδοση σημάτων. 

Διατροφικές πηγές πλούσιες σε μαγνήσιο είναι τα ολόκληρα και μη επεξεργασμένα δημητριακά, σπόροι, κακάο, ξηροί καρποί, αμύγδαλα και πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Το σκληρό νερό θεωρείται επίσης σημαντική πηγή μαγνησίου ευεργετική για την ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο, η ημερήσια διαιτητική πρόσληψη μαγνησίου συχνά βρίσκεται κάτω από αυτή που συνιστάται στις δυτικές χώρες. Πράγματι, αναγνωρίζεται ότι η έλλειψη μαγνησίου μπορεί να οδηγήσει σε πολλές διαταραχές του ανθρώπινου σώματος όπως οι παρακάτω[3]:

Kαρδιαγγειακές παθήσεις (συμπεριλαμβανομένης της θρόμβωσης, της αθηροσκλήρωσης, ισχαιμική καρδιοπάθεια, έμφραγμα του μυοκαρδίου, υπέρταση, αρρυθμίες και συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια στον άνθρωπο), καθώς και σακχαρώδης διαβήτης, νόσος του γαστρεντερικού σωλήνα, κίρρωση του ήπατος και ασθένειες του θυρεοειδούς και των παραθυρεοειδών αδένων. 

Η ανεπαρκής διατροφική πρόσληψη μαγνησίου μπορεί επίσης να επηρεάσει σημαντικά την ανάπτυξη και την έξαρση των συμπτωμάτων της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ADHD) στα παιδιά. Οι γνωστές σχέσεις μεταξύ του μαγνησίου και της καρκινογένεσης παραμένουν ακόμη ασαφείς και περίπλοκες, με αντικρουόμενα αποτελέσματα να αναφέρονται από πολλές πειραματικές, επιδημιολογικές και κλινικές μελέτες. Απαιτείται επομένως περαιτέρω γνώση. Τα ιόντα Mg²⁺ είναι ενζυμικοί συμπαράγοντες που εμπλέκονται στους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του DNA που διατηρούν τη γονιδιωματική σταθερότητα και πιστότητα. Οποιεσδήποτε ελλείψεις ή ανεπάρκειες μαγνησίου θα μπορούσαν έτσι να προκαλέσουν δυσλειτουργία αυτών των συστημάτων που οδηγεί σε μεταλλάξεις του DNA.

 Η έλλειψη μαγνησίου μπορεί επίσης να συσχετιστεί με φλεγμονή και αυξημένα επίπεδα ελεύθερων ριζών, όπου τόσο οι φλεγμονώδεις μεσολαβητές, όσο και οι ελεύθερες ρίζες που προκύπτουν θα μπορούσαν να προκαλέσουν οξειδωτική βλάβη του DNA και επομένως σχηματισμό όγκου[3]. Τα χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης μαγνησίου έχουν συσχετιστεί με μια σειρά από χρόνιες και φλεγμονώδεις ασθένειες, όπως:

Nόσος του Αλτσχάιμερ

 Η έλλειψη  μαγνησίου στον ορό ή τον εγκέφαλο ασθενών με νόσο Alzheimer (AD) έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται με τη νόσο Alzheimer (AD). Η τρέχουσα έρευνα προτείνει ότι η συμπληρωματική χορήγηση μαγνησίου  ή η αποκατάσταση της έλλειψης  μαγνησίου μπορεί να είναι μια νέα προσέγγιση στη θεραπεία της νόσου Alzheimer (AD)[4].

Άσθμα

Οι παροξύνσεις του άσθματος μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή, καθώς 25.000 έως 50.000 τέτοιοι ασθενείς ετησίως απαιτούν εισαγωγή σε ΜΕΘ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κατάλληλη διαλογή του απειλητικού για τη ζωή άσθματος εξαρτάται, τόσο από τη στατική αξιολόγηση της λειτουργίας των αεραγωγών, όσο και από τη δυναμική αξιολόγηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Οι στρατηγικές θεραπείας εστιάζονται στην επίτευξη αποτελεσματικής βρογχοδιαστολής με εισπνεόμενη β2-αγωνιστές, μουσκαρινικούς ανταγωνιστές και θειικό μαγνήσιο, ενώ μειώνουν τη φλεγμονή με συστηματικά κορτικοστεροειδή[5].

Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD)

Η έρευνα μετα-ανάλυσης ερευνών της σχέσης του μαγνησίου και διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD)  υποστηρίζουν τη θεωρία ότι υπάρχει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ της έλλειψης μαγνησίου ορού και της ΔΕΠΥ[6].

Αντίσταση στην ινσουλίνη

Το μαγνήσιο παίζει σημαντικό ρόλο στη δράση της ινσουλίνης. H  ινσουλίνη διεγείρει την πρόσληψη μαγνησίου στους ευαίσθητους στην ινσουλίνη  ιστούς.  Οι μειωμένες βιολογικές αποκρίσεις στην ινσουλίνη αναφέρονται ως αντίσταση στην ινσουλίνη.  Η ενδοκυτταρική συγκέντρωση μαγνησίου είναι χαμηλή στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και σε υπερτασικούς ασθενείς. Σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 υπάρχει αντίστροφη συσχέτιση μεταξύ του μαγνησίου του πλάσματος και της αντίστασης στην ινσουλίνη  λόγω ενδοκυτταρικών αλλαγών. Η κατασταλμένη ενδοκυτταρική συγκέντρωση μαγνησίου μπορεί να οδηγήσει σε ελαττωματική δραστηριότητα της κινάσης τυροσίνης και να τροποποιήσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη επηρεάζοντας τη δραστηριότητα του υποδοχέα μετά τη δέσμευση ή επηρεάζοντας την ενδοκυτταρική σηματοδότηση και επεξεργασία. Η ενδοκυτταρική ανεπάρκεια μαγνησίου μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη και να αλλάξει την είσοδο γλυκόζης στο κύτταρο.

Το μαγνήσιo είναι απαραίτητο, τόσο για τη σωστή χρήση της γλυκόζης, όσο και για τη σηματοδότηση της ινσουλίνης. Οι μεταβολικές μεταβολές στο κυτταρικό μαγνήσιο, που μπορεί να παίξουν το ρόλο ενός δεύτερου αγγελιοφόρου για τη δράση της ινσουλίνης, συμβάλλουν στην αντίσταση στην ινσουλίνη[7].

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2

Η μη φυσιολογική ομοιόσταση Mg²⁺ μπορεί να οδηγήσει σε πολλές μεταβολικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένου του σακχαρώδη διαβήτη  Tύπου 2  και των επιπλοκών του. Το Mg²⁺ συμμετέχει στην παραγωγή ενέργειας και απαιτείται για τη σύνθεση DNA και RNA, την αναπαραγωγή και τη σύνθεση πρωτεϊνών. Επιπλέον, το Mg²⁺ δρα ως ανταγωνιστής ασβεστίου και προστατεύει τα αγγειακά ενδοθηλιακά κύτταρα από το οξειδωτικό στρες. 

Ανισορροπίες των συγκεντρώσεων του  Mg²⁺ στον ανθρώπινο οργανισμό  και  η  υπομαγνησιαιμία, αναστέλλουν τη μετατόπιση του μεταφορέα γλυκόζης τύπου 4, αυξάνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, επηρεάζουν το μεταβολισμό των λιπιδίων, προκαλούν οξειδωτικό στρες,  βλάπτουν το αντιοξειδωτικό σύστημα των ενδοθηλιακών κυττάρων και τις μακροαγγειακές και  μικροαγγειακές επιπλοκές[8].

Υπέρταση

Ο συνδυασμός αυξημένης πρόσληψης μαγνησίου και καλίου σε συνδυασμό με μειωμένη πρόσληψη νατρίου είναι πιο αποτελεσματικός στη μείωση της αρτηριακής πίεσης από ό,τι η απλή πρόσληψη μαγνησίου και είναι συχνά τόσο αποτελεσματικός, όσο ένα αντιυπερτασικό φάρμακο στη θεραπεία της υπέρτασης. 

Η μείωση του ενδοκυττάριου νατρίου και ασβεστίου, ενώ αυξάνει το ενδοκυτταρικό μαγνήσιο και κάλιο βελτιώνει την απόκριση της αρτηριακής πίεσης. Το μαγνήσιο αυξάνει επίσης την αποτελεσματικότητα όλων των κατηγοριών αντιυπερτασικών φαρμάκων. 

Προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι η ευαισθησία στην ινσουλίνη, η υπεργλυκαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερτροφία της αριστερής κοιλίας και η δυσλιπιδαιμία μπορεί να βελτιωθούν με αυξημένη πρόσληψη μαγνησίου. Διάφορα γενετικά ελαττώματα στη μεταφορά μαγνησίου σχετίζονται με υπέρταση και πιθανώς με καρδιαγγειακή νόσο. Το μαγνήσιο από το στόμα δρα ως φυσικός αποκλειστής διαύλων ασβεστίου, αυξάνει το μονοξείδιο του αζώτου, βελτιώνει τη δυσλειτουργία του ενδοθηλίου και προκαλεί άμεση και έμμεση αγγειοδιαστολή[9].

Πολλαπλοί μηχανισμοί μπορούν να βοηθήσουν στην εξήγηση του μεγαλύτερου μέρους των στοιχείων που υποστηρίζουν την προστατευτική δράση του μαγνησίου έναντι της υπέρτασης και των επιπλοκών της. Η υπέρταση αυξάνεται απότομα με την πάροδο της ηλικίας, επομένως οι ηλικιωμένοι είναι εκείνοι που επηρεάζονται περισσότερο από τις αρνητικές συνέπειές της. Διατρέχουν επίσης συχνότερα κίνδυνο ανεπάρκειας μαγνησίου με πολλαπλούς μηχανισμούς, οι οποίοι μπορεί, τουλάχιστον εν μέρει, εξηγούν την υψηλότερη συχνότητα της υπέρτασης και τις μακροχρόνιες επιπλοκές της. Τα στοιχεία για την ευνοϊκή επίδραση του μαγνησίου στον κίνδυνο υπέρτασης υπογραμμίζουν τη σημασία της γενικής ενθάρρυνσης της πρόσληψης τροφών όπως τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα όσπρια, οι βέλτιστες διατροφικές πηγές μαγνησίου και η αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων, τα οποία είναι πολύ φτωχά σε μαγνήσιο και άλλα θεμελιώδη θρεπτικά συστατικά, για την πρόληψη της υπέρτασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν η δίαιτα δεν είναι αρκετή για να διατηρήσει μια επαρκή κατάσταση μαγνησίου, η λήψη συμπληρωμάτων μαγνησίου μπορεί να είναι ευεργετική και έχει αποδειχθεί ότι είναι καλά ανεκτή[10]. 

Έμφραγμα του μυοκαρδίου και καρδιακές αρρυθμίες

 Η υπομαγνησιαιμία μπορεί να συνδεθεί με πολλούς παράγοντες, προκαλώντας διαταραχές στον ενεργειακό μεταβολισμό, ανταλλαγές διαύλων ιόντων, μεταβολή του δυναμικού δράσης και αστάθεια των κυττάρων του μυοκαρδίου, που οδηγούν κυρίως σε  κοιλιακή αρρυθμία. Τα κύρια αναγνωρισμένα οφέλη της διόρθωσης της μαγνησιαιμίας συνδέονται με τον έλεγχο της κοιλιακής απόκρισης στην κολπική μαρμαρυγή, τη μείωση της υποτροπής των κοιλιακών εκτοπιών και τη διακοπή των επεισοδίων της συγκεκριμένης μορφής κοιλιακής αρρυθμίας που ονομάζεται ριπιδιοειδής ταχυκαρδία  (torsade de pointes). 

Το μαγνήσιο έχει επίσης περιγραφεί ότι έχει ευεργετικές επιδράσεις στην επίπτωση της πολυμορφικής κοιλιακής ταχυκαρδίας και της υπερκοιλιακής ταχυκαρδίας. Η επίπτωση της υπομαγνησιαιμίας στη γένεση της κολπικής μαρμαρυγής είναι καλά τεκμηριωμένη. Ωστόσο, ακόμα κι αν το μαγνήσιο χορηγηθεί συμπληρωματικά  για τον έλεγχο του ρυθμού, τη διευκόλυνση καρδιοανάταξης ή την επιτυχία/επανεμφάνιση της κολπικής μαρμαρυγής μετά από καρδιοχειρουργική επέμβαση και ο έλεγχος του ρυθμού κατά τη διάρκεια της κολπικής μαρμαρυγής έδειξαν κάποιο όφελος, παραμένει αμφιλεγόμενο.  Αν και σε μικρές τυχαιοποιημένες κλινικές έρευνες  περιγράφεται κάποια μείωση της θνησιμότητας, όταν χορηγήθηκε μαγνήσιο σε ασθενείς με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, εν τούτοις μεγάλες τυχαιοποιημένες κλινικές έρευνες δεν αποκάλυψαν κάποιο όφελος μετά από ενδοφλέβια χορήγηση μαγνησίου, συγκριτικά με χορήγηση εικονικού φαρμάκου[11].

Οι ασθενείς με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου αποτελούν  ένα μεγάλο ποσοστό εισαγωγών στη μονάδα στεφανιαίας φροντίδας και η διαχείρισή τους και η διαστρωμάτωση κινδύνου είναι τεράστιας σημασίας. Η υπομαγνησιαιμία είναι ένας μακροπρόθεσμος παράγοντας κινδύνου για περιστατικό, τόσο εμφράγματος του μυοκαρδίου, όσο και καρδιακής αρρυθμίας. Οι ασθενείς  με επίπεδο μαγνησίου στον ορό μικρότερο από 1,82 mg/dl βρίσκονται σε αυξημένο  κίνδυνο εκδήλωσης  ενδονοσοκομειακής αρρυθμίας και θανάτου[12].

Πόνοι ποικίλης αιτιολογίας

Το μαγνήσιο επιδεικνύει αντιαλγαισθητική δράδη. Αυτή αποδίδεται στην ανταγωνιστική δράση της στον υποδοχέα  του Ν-μεθύλ-d-ασπαρτικού  [N-methyl-d-aspartate (NMDA)], ο οποίος προλαμβάνει την κεντρική ευαισθητοποίηση και εξασθενεί την προϋπάρχουσα υπερευαισθησία στον πόνο.

 Δεδομένης της κεντρικής λειτουργίας των υποδοχέων NMDA στη μεταγωγή του πόνου, το μαγνήσιο έχει διερευνηθεί σε μια ποικιλία καταστάσεων πόνου. Η από του στόματος και παρεντερική χορήγηση μαγνησίου μέσω της ενδοφλέβιας, ενδορραχιαίας ή επισκληρίδιου οδού μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο και τις περιεγχειρητικές απαιτήσεις σε αναισθητικά και αναλγητικά. Αυτά τα ευεργετικά αποτελέσματα της θεραπείας με μαγνήσιο έχουν επίσης αναφερθεί σε ασθενείς με νευροπαθητικό πόνο, όπως νευρολογικά συμπτώματα που σχετίζονται με κακοήθεια, διαβητική νευροπάθεια, μεθερπητική νευραλγία και περιφερική νευροπάθεια που προκαλείται από χημειοθεραπεία. Επιπλέον, η θεραπεία με μαγνήσιο αναφέρεται ότι μπορεί να ανακουφίσει την ινομυαλγία, τη δυσμηνόρροια, τους πονοκεφάλους και τις οξείες κρίσεις ημικρανίας[13].

Kατάθλιψη

 Η συσχέτιση μεταξύ μαγνησίου και κατάθλιψης έχει παρατηρηθεί σε αρκετές μελέτες. Μεταξύ των διάφορων λειτουργιών του μαγνησίου στο ανθρώπινο σώμα περιλαμβάνεται και η συμμετοχή του στη σηματοδότηση του εγκεφάλου, πράγμα που εξηγεί τη σύνδεσή του με την κατάθλιψη. Ορισμένες μελέτες έχουν βρει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα των συμπληρωμάτων μαγνησίου στη θεραπεία της κατάθλιψης .  Το μαγνήσιο είναι αποτελεσματικό για την ήπια έως μέτρια κατάθλιψη σε ενήλικες. Λειτουργεί γρήγορα και είναι καλά ανεκτό χωρίς την ανάγκη στενής παρακολούθησης για τοξικότητα[14].

Η συμπληρωματική  χορήγηση μαγνησίου  για τουλάχιστον 6 εβδομάδες μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα κατάθλιψης. Μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως πιθανή επιλογή συμπληρωματικής θεραπείας για ασθενείς με διαταραχή της μείζονος κατάθλιψης που βρίσκονται υπό θεραπεία με αντικαταθλιπτικά, όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI)[15].

Στρες και άγχος

 Η έλλειψη μαγνησίου και το άγχος είναι και οι δύο συνηθισμένες καταστάσεις στον γενικό πληθυσμό, οι οποίες, με την πάροδο του χρόνου, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο επιπτώσεων στην υγεία. Πολυάριθμες μελέτες, τόσο σε προκλινικά όσο και σε κλινικά περιβάλλοντα, έχουν διερευνήσει την αλληλεπίδραση του μαγνησίου με βασικούς μεσολαβητές της απόκρισης στο φυσιολογικό στρες και έχουν δείξει ότι το μαγνήσιο παίζει ανασταλτικό ρόλο-κλειδί στη ρύθμιση και τη νευροδιαβίβαση της φυσιολογικής απόκρισης του  στρες. Επιπλέον, η υπομαγνησιαιμία έχει αναφερθεί σε αρκετές μελέτες που αξιολογούν τις διατροφικές πτυχές σε άτομα που υποφέρουν από ψυχολογικό στρες ή συναφή συμπτώματα. Αυτή η επικάλυψη στα αποτελέσματα υποδηλώνει ότι το στρες θα μπορούσε να αυξήσει την απώλεια μαγνησίου, προκαλώντας έλλειψη ή  ανεπάρκεια, η οποία  με τη σειρά της  θα μπορούσε να ενισχύσει την ευαισθησία του σώματος στο στρες, με αποτέλεσμα έναν φαύλο κύκλο έλλειψης μαγνησίου και στρες[16]. 

Η συμπληρωματική χορήγηση  μαγνησίου, με ή χωρίς βιταμίνη Β6, θα μπορούσε να προσφέρει ουσιαστικό κλινικό όφελος στην καθημερινή ζωή  των ατόμων με  στρες και άγχος  και χαμηλές συγκεντρώσεις μαγνησίου στον οργανισμό τους[17].

Γυναικολογικές καταστάσεις

Η συμπληρωματική χορήγηση μαγνησίου δρα ευεργετικά στο  προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS), το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) και τα συμπτώματα περιεμμηνόπαυσης. Η χορήγηση μαγνησίου προκαλεί  μείωση του στρες, βελτιώνει την  αντίσταση στην ινσουλίνη και ανακουφίζει συμπτώματα,  όπως η δυσμηνόρροια (επώδυνες περίοδοι) και οι μετεμμηνοαυσιακές εξάψεις[18].

Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι το μαγνήσιο  μπορεί να λειτουργήσει ηρεμώντας το νευρικό σύστημα και «ομαλοποιώντας τις δράσεις διαφόρων  ορμονών (κυρίως της προγεστερόνης) στο κεντρικό νευρικό σύστημα[19].

Το μαγνήσιο μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του πόνου της περιόδου. Η καθημερινή λήψη μαγνησίου  μπορεί να αποτρέψει τη δυσμηνόρροια (κράμπες της περιόδου) σε μερικές γυναίκες,  χαλαρώνοντας τους λείους μυς της μήτρας και μειώνοντας τις προσταγλανδίνες που προκαλούν πόνο περιόδου[18, 20].

Το μαγνήσιο μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα της περιεμμηνόπαυσης και της εμμηνόπαυσης και να ανακουφίσει τα συμπτώματα της μετάβασης στην εμμηνόπαυση [18]. Επίσης το μαγνήσιο μπορεί να μειώσει τις εξάψεις της εμμηνόπαυσης σε γυναίκες που υποβάλλονταν σε θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού και δεν μπορούν να λάβουν υποκατάστατο ορμονών [18, 21].

Πονοκεφάλοι, ημικρανίες.

 Ένα μεγάλο μέρος της βιβλιογραφίας προτείνει μια σχέση μεταξύ της έλλειψης μαγνησίου και των ήπιων και μέτριων πονοκεφάλων και ημικρανιών. Ένας αριθμός διπλών τυφλών τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο δοκιμών έχουν δείξει ότι το μαγνήσιο είναι αποτελεσματικό στην ανακούφιση των πονοκεφάλων και έχουν οδηγήσει στη σύσταση μαγνησίου από το στόμα για ανακούφιση από τον πονοκέφαλο σε πολλές εθνικές και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.

Ο ρόλος του μαγνησίου στην παθογένεση της ημικρανίας έχει περιγραφεί καλά. Η  έλλειψη μαγνησίου, είναι γνωστό ότι προάγει την εξαπλουμένη φλοιώδη αθυμία (cortical spreading depression), τροποποιεί  την επεξεργασία της αλγαισθησίας  και την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών και ενθαρρύνει την υπερσυσσώρευση των αιμοπεταλίων, που  όλα αποτελούν  τα κύρια στοιχεία της ανάπτυξης της ημικρανίας. Έρευνα για το μαγνήσιο έχει βρει ότι το μαγνήσιο είναι μια δυνητικά καλά ανεκτή, ασφαλής και φθηνή επιλογή για την πρόληψη της ημικρανίας, ενώ μπορεί επίσης να είναι αποτελεσματικό ως επείγουσα θεραπευτική επιλογή για πονοκεφάλους, συμπεριλαμβανομένων των ημικρανιών, πονοκεφάλων τύπου τάσης και αθροιστικές κεφαλαλγίες, ιδιαίτερα σε ορισμένα  υποσύνολα ασθενών[22].

Σαρκοπενία, Οστεοπόρωση

Το μαγνήσιο (Mg) είναι ένα βασικό και πολύ πολύπλοκο  συστατικό της υγιούς γήρανσης που επηρεάζει την τριάδα καρδιαγγειακό σύστημα-μύες-οστά. Τα χαμηλά επίπεδα Mg και η χαμηλή πρόσληψη Mg είναι συνηθισμένα  στο γενικό γηράσκοντα  πληθυσμό  και σχετίζονται με χειρότερα αποτελέσματα από τα υψηλότερα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της αγγειακής ασβεστοποίησης, της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας, της οστεοπόρωσης ή της μυϊκής δυσλειτουργίας/σαρκοπενίας. 

Ενώ η συμπληρωματική χορήγηση μαγνησίου  φαίνεται να αντιστρέφει αυτές τις διαδικασίες και να ωφελεί την τριάδα, απαιτούνται περισσότερες τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές. Αυτές θα επιτρέψουν τη βελτίωση των προληπτικών και θεραπευτικών στρατηγικών και θα προτείνουν κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις φαρμακευτικές μορφές και τις δοσολογίες και τη διάρκεια της θεραπείας, προκειμένου να βελτιστοποιηθεί και να προσαρμοστεί η συνταγή Mg για υγιή γήρανση και για ηλικιωμένα ευάλωτα άτομα με συννοσηρότητες[23].

Γήρας

Το γήρας συνοδεύεται από  αρκετές αλλαγές στο μεταβολισμό του μαγνησίου (Mg),περιλαμβανομένης της μειωμένης πρόσληψης Mg, της μειωμένης εντερικής απορρόφησης Mg και της νεφρικής σπατάλης Mg. Τα ήπια ελλείμματα Mg είναι γενικά ασυμπτωματικά και τα κλινικά σημεία είναι συνήθως μη ειδικά ή απουσιάζουν. Η εξασθένηση, οι διαταραχές ύπνου, η υπερσυναισθηματικότητα  και οι γνωστικές διαταραχές είναι κοινές σε ηλικιωμένους με ήπιο έλλειμμα Mg και μπορεί συχνά να συγχέονται με συμπτώματα που σχετίζονται με την ηλικία. 

Τα χρόνια ελλείμματα Mg αυξάνουν την παραγωγή ελεύθερων ριζών που έχουν εμπλακεί στην ανάπτυξη αρκετών χρόνιων διαταραχών που σχετίζονται με την ηλικία. Πολλές ανθρώπινες ασθένειες έχουν συσχετιστεί με ελλείμματα Mg, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, της υπέρτασης και του εγκεφαλικού, του καρδιομεταβολικού συνδρόμου και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, των συσπαστικών  συνδρόμων των αεραγωγών και του άσθματος, της κατάθλιψης, παθήσεις που σχετίζονται με το στρες και ψυχιατρικές διαταραχές, νόσος Alzheimer (AD) και άλλα σύνδρομα άνοιας, μυϊκές παθήσεις (μυϊκός πόνος, χρόνια κόπωση και ινομυαλγία), ευθραυστότητα των οστών και καρκίνος. 

Το διαιτητικό Mg και/ή Mg που καταναλώνονται στο πόσιμο νερό (γενικά πιο βιοδιαθέσιμο από το Mg που περιέχεται στα τρόφιμα) ή σε εναλλακτικά συμπληρώματα Mg θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για τη διόρθωση των ελλειμμάτων Mg. Η διατήρηση μιας βέλτιστης ισορροπίας Mg σε όλη τη ζωή μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του οξειδωτικού στρες και των χρόνιων καταστάσεων που σχετίζονται με τη γήρανση. Αυτό πρέπει να αποδειχθεί από μελλοντικές μελέτες [24].

Πρέπει να κάνετε τεστ για ανεπάρκεια μαγνησίου;

Η τυπική εξέταση αίματος «μαγνήσιου ορού» δεν είναι αξιόπιστη για την ανίχνευση της έλλειψης ή της ανεπάρκειας του μαγνησίου και η ανεύρεση μιας τιμής μαγνησίου εντός των φυσιολογικών ορίων μπορεί να παραπλανήσει τον ιατρό και τον ασθενή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μπορεί να είναι φυσιολογικά τα επίπεδα του μαγνησίου του ορού, αλλά αυτή η τιμή ανταποκρίνεται στα επίπεδα του εξωκυττάριου μαγνησίου, η οποία τιμή μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από τα επίπεδα των συγκεντρώσεων του μαγνησίου μέσα στα κύτταρα.

Θα μπορούσε κανείς να μετρήσει το «μαγνήσιο ερυθρών αιμοσφαιρίων», το οποίο είναι ελαφρώς ακριβέστερο, αλλά μπορεί να μην εντοπίσει την έλλειψη του  μαγνησίου σε ολόκληρο το σώμα.

Η έλλειψη μαγνησίου είναι συχνή, διότι τα άτομα του γενικού πληθυσμού δεν καταναλώνουν επαρκείς ποσότητες μαγνησίου με την καθημερινή διατροφή τους. Ένας τρόπος για να μάθει κανείς αν έχει  έλλειψη μαγνησίου είναι να δοκιμάσει να πάρει  ένα συμπλήρωμα  μαγνησίου και να παρακολουθήσει πως αισθάνεται. Εκτός αν έχει κανείς  χρόνια νεφρική νόσο, το μαγνήσιο είναι ασφαλές για βραχυπρόθεσμη και μακροχρόνια χρήση. 

Επιλέγονται ευαπορρόφητες μορφές μαγνησίου, που μπορούν να εισέρχονται σε όλους τους ιστούς του σώματος, χωρίς να προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες. Το Μagnigkel είναι συμπλήρωμα διατροφής του οποίου κάθε κάψουλα περιέχει 28,5mg Tαυρικού Μαγνησίου και 143mg Κιτρικού Μαγνησίου. Η δοσολογία του Magnigkel είναι μία κάψουλα πρωί και βράδυ με το φαγητό.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Pagona Ε, Tzamos E, Grieco G, Zouboulis A, Mitrakas M.Characterization and evaluation of magnesite ore mining by-products of Gerakini mines (Chalkidiki, N. Greece). Sci Total Environ. 2020 Aug 25;732:139279

2.Bodaker I., Sharon I., Suzuki M., Feingersch R., Shmoish M., Andreishcheva E., Sogin M.L., Rosenberg M., Maguiere M.E., Belkin S., et al. Comparative community genomics in the Dead Sea: An increasingly extreme environment. ISME J. 2010;4:399–407

3.Gröber U, Schmidt J, Kisters K. Magnesium in Prevention and Therapy. Nutrients. 2015 Sep 23;7(9):8199-226.

4.Lei DY, Sun J. Magnesium may be an effective therapy for Alzheimer's disease. World J Psychiatry. 2022 Sep 19;12(9):1261-1263. 

5.Garner O, Ramey JS, Hanania NA. Management of Life-Threatening Asthma: Severe Asthma Series. Chest. 2022 Oct;162(4):747-756.

6.Effatpanah M, Rezaei M, Effatpanah H, Effatpanah Z, Varkaneh HK, Mousavi SM, Fatahi S, Rinaldi G, Hashemi R. Magnesium status and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): A meta-analysis. Psychiatry Res. 2019 Apr;274:228-234. 

7.Takaya J, Higashino H, Kobayashi Y. Intracellular magnesium and insulin resistance. Magnes Res. 2004 Jun;17(2):126-36.

8.Feng J, Wang H, Jing Z, Wang Y, Cheng Y, Wang W, Sun W. Role of Magnesium in Type 2 Diabetes Mellitus. Biol Trace Elem Res. 2020 Jul;196(1):74-85. 

9.Houston M. The role of magnesium in hypertension and cardiovascular disease. J Clin Hypertens (Greenwich). 2011 Nov;13(11):843-7.

10.Dominguez L, Veronese N, Barbagallo M. Magnesium and Hypertension in Old Age. Nutrients. 2020 Dec 31;13(1):139.

11.Negru AG, Pastorcici A, Crisan S, Cismaru G, Popescu FG, Luca CT.Biomedicines. The Role of Hypomagnesemia in Cardiac Arrhythmias: A Clinical Perspective. 2022 Sep 21;10(10):2356.

12.Hasan MZ, Nahar K, Sharif JU, Paul SC, Thakur AK, Mahmud A, Siddique NA, Islam MR, Paul GK.Serum Magnesium Level and It's Relation in Predicting Adverse In-Hospital Outcome in Patients with First Attack of Myocardial Infarction. Mymensingh Med J. 2023 Jan;32(1):65-72.

13.Shin HJ, Na HS, Do SH. Magnesium and Pain. Nutrients. 2020 Jul 23;12(8):2184.

14.Tarleton EK, Littenberg B, MacLean CD, Kennedy AG, Daley C. Role of magnesium supplementation in the treatment of depression: A randomized clinical trial. PLoS One. 2017 Jun 27;12(6):e0180067.

15.Nazarinasab M, Behrouzian F, Abdi L, Sadegh Moghaddam AA, Sadeghi S.Investigating the effect of magnesium supplement in patients with major depressive disorder under selective serotonin reuptake inhibitor treatment. J Family Med Prim Care. 2022 Dec;11(12):7800-7805. 

16.Pickering G, Mazur A, Trousselard M, Bienkowski P, Yaltsewa N, Amessou M, Noah L, Pouteau E. Magnesium Status and Stress: The Vicious Circle Concept Revisited. Nutrients. 2020 Nov 28;12(12):3672.

17.Noah L, Dye L, Bois De Fer B, Mazur A, Pickering G, Pouteau E. Effect of magnesium and vitamin B6 supplementation on mental health and quality of life in stressed healthy adults: Post-hoc analysis of a randomised controlled trial. Stress Health. 2021 Dec;37(5):1000-1009

18.Parazzini F et al. Magnesium in the gynecological practice: a literature review. Magnes Res. 2017 Feb 1;30(1):1-7.

19.Quaranta S et al. Pilot study of the efficacy and safety of a modified-release magnesium 250 mg tablet (Sincromag) for the treatment of premenstrual syndrome. Clin Drug Investig. 2007;27(1):51-8.

20.Seifert B et al. Magnesium--a new therapeutic alternative in primary dysmenorrhea. Zentralbl Gynakol. 1989;111(11):755-60.

21.Haeseong P et al. A pilot phase II trial of magnesium supplements to reduce menopausal hot flashes in breast cancer patients. Support Care Cancer. 2011 Jun; 19(6): 859–863.

22.Lisa A. Yablon, Alexander Mauskop, Robert Vink, Mihai Nechifor. Magnesium in headache.  editors.In: Magnesium in the Central Nervous System [Internet]. Adelaide (AU): University of Adelaide Press; 2011.

23.Pickering ME. Cross-Talks between the Cardiovascular Disease-Sarcopenia-Osteoporosis Triad and Magnesium in Humans. Int J Mol Sci. 2021 Aug 23;22(16):9102. 

24.Mario Barbagallo, Nicola Veronese, Ligia J Dominguez. Magnesium in Aging, Health and Diseases. Nutrients. 2021 Jan 30;13(2):463.